سابقه و هدف: از آنجا که 50 تا 75 درصد معتادان پس از ترک اعتیاد و رهایی از زندان یا مراکز بازپروری به مصرف مجدد مواد مخدر، می پردازند و این موضوع مساله اعتیاد را پیچیده تر و دشوارتر می سازد، این پژوهش به منظور تعیین عوامل اجتماعی و محیطی مرتبط با بازگشت مجدد معتادان به مصرف مواد افیونی در مراجعین به مراکز دولتی ترک اعتیاد شهر همدان در سال 1379 انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی و ابزار گردآوری داده ها مصاحبه ساختار یافته بود.جامعه پژوهش مردان 15 تا 60 ساله ای بودند که حداقل یک بار اقدام برای ترک (قطع مصرف) داشتند. تعداد نمونه 96 نفر بود که به روش غیر تصادفی و آسان انتخاب شده بودند. فرم اطلاعاتی در دو بخش با 57 سوال تنظیم، و روایی و پایایی آن تایید شد. اطلاعات با روش های آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: از دیدگاه معتادان عامل بین فردی مرتبط با عود، معاشرت با دوستان معتاد و منحرف (5/87 درصد) و مهمترین عامل شغلی، بی کاری (9/70 درصد) بود و در عوامل اقتصادی، فقر با فراوانی 7/67 درصد مهمترین عامل بود. عامل خانوادگی مرتبط با عود، برای افراد مجرد، برخورد نامناسب خانواده (100 درصد) و برای افراد متاهل (1/74 درصد) برخورد بد همسر و فرزندان بود.نتیجه گیری و توصیه ها: به نظر می رسد با توجه به عوامل اجتماعی و محیطی می توان با آموزش و مداخله در جهت روش های قاطعیت و تغییر در سبک زندگی به مددجویان، آموزش روابط بین فردی و مدارا با مددجو به اعضای خانواده وی موجبات کاهش بازگشت مجدد معتادان را فراهم کرد. انجام مطالعات مداخله ای توصیه می شود.